Video-uitleg

Ecologische impact

Het statiegeld gaat vele uitdagingen tegelijk aan: ecologisch maar ook sociaal en economisch.

Zie bijvoorbeeld deze zeer uitgebreide studie van Zero Waste Europe (2020). 

Laten we glasbollen op dieet zetten

Ik raakte geïnteresseerd in herbruikbaar glas, een paar maanden na mijn overgang naar afvalvermindering, toen ik geschokt hoorde dat een glazen pot tot 15 keer meer vervuilt dan een goed gerecycleerde plastic pot.

Ja: het recycleren van glas is vreselijk energie-intensief. Des te hartverscheurender is het dat iedereen, producenten, distributeurs en consumenten, het juiste denken te doen door neutrale, transparante verpakkingen te kiezen waarvan ons wordt verteld dat ze 100% gerecycleerd zijn.

Deze "100%" is zeer discutabel: een deel van het glas wordt niet gesorteerd, en een variabel percentage glas bestaat nog uit nieuwe grondstoffen (waardoor bij constante productie noodzakelijkerwijs een deel van de recyclagestroom verloren gaat). Maar bovenal, om het glas te recyclen, moet het gesmolten worden op 1500°C gedurende... 24 uur!! Ter vergelijking: een professionele vaatwasser spoelt het af op 70°C en vervolgens op 90°C gedurende... Een paar minuten.

Geschat wordt dat een herbruikbare glazen verpakking 80% minder CO2 uitstoot dan een gerecycleerde glazen verpakking (minder dan 200 km tussen de plaats van verbruik en de wasstraat). Deze Levenscyclusanalyse van voorzieningen voor hergebruik (B2C) van huishoudelijke glazen verpakkingen (ADEME 2018) geeft dit percentage voor flessen met veel details (analyse van veel voorzieningen en acht ecologische parameters in detail). Deze CO2 Footprint Vergelijking tussen Statiegeld and andere verpakkingen (NADA!, BeCircular 2021) stelt een vergelijkbare verhouding vast voor potten. In de studie werden de herbruikbare potten vergeleken met PET-plastic, PP-zakken en kartonnen verpakkingen.

Ons dagelijks leven in bulk

Hoewel de verkoop in bulk zichzelf presenteert als een aangename en elegante oplossing om ons afval te verminderen, biedt het nog steeds een aantal uitdagingen die niet allemaal kunnen worden opgelost met de goede wil van de consument.

- Ten eerste omdat we mensen zijn. We hebben drukke dagen en vele andere dagelijkse zorgen. Het kan niet van alle consumenten op de planeet worden verwacht, en vooral van de meest precaire die veel werken en verschillende sociale lasten opstapelen, dat ze elke dag een pot of een zak klaarmaken voor elk van de voedingsmiddelen die ze gaan kopen, zonder ooit pot-loos te geraken.

- De feminist in mij verontwaardigt zich ook om te zien dat het heel vaak de vrouw des huizes is die de potten schrobt. Ik ben het eens met de gedane uitspraak in dit artikel (Novethic, 2022) : "Huishoudelijke taken worden nog steeds voornamelijk door vrouwen uitgevoerd, en daar horen nu ook kleine gebaren bij op het gebied van milieubescherming. Deze aanhoudende ongelijkheid in huis leidt hen ook af van de politieke sfeer." 

- Verpakkingsvrije winkels die lege potten beschikbaar stellen aan hun consumenten zien een hogere omzet, zoals te zien is in dit activiteitenverslag van Rayon Bio (2021-2020). 

- Persoonelijk hergebruikte verpakkingen zijn vaak geschikt om bulkverkoop makkelijker te maken, maar zijn soms ongeschikt (formaat, volume, deksels). 

- Herbruikbare potten in kruidenierswinkels maken het mogelijk om bepaalde voedingsmiddelen voor te verpakken om de verkoop ervan te vergemakkelijken, met name stroperige producten.

- Ten slotte elimineert verkoop in bulk alleen het "consumenten" deel van de verspilling (56%, volgens dezelfde studie). Voor de overige 44%, d.w.z. afval stroomopwaarts tussen producent en retailer, heb ik het project B2Boite. 

Afhaalmaaltijden die ons niet alles vertellen

Bezorgd om hun afval te verminderen, wenden veel restaurants zich tot verpakkingen die aan hen worden verkocht als milieuvriendelijker. In dit artikel wordt uitgelegd waar het om gaat: Composteerbaar, biologisch afbreekbaar of zelfs biologisch geproduceerd plastic: (echt zo) goed voor de natuur? (RTBF, 2021). Deze voedselcontainers, vaak veel duurder verkocht dan een monomateriaal, belanden ondanks alles in de verbrandingsoven.

Laten we in gedachten houden dat een derde van de wereldbevolking in een staat van voedselonzekerheid leeft (WHO, 2021) : we hebben echt betere dingen te doen met landbouwgrond dan er potten van te maken die maar een paar minuten dienen om een ​​lunch in te pakken. 

Wegwerpverpakkingen dus vervangen door glas of door plastic? Deze Milieuanalyse van wegwerp- en herbruikbare verpakkingen (Leefmilieu Brussel, 2019) tekent het portret van verschillende materialen. Het blijkt dat herbruikbaar plastic en herbruikbaar glas gelijkaardig zijn (met specifieke kenmerken die je kunt raden: glas is zwaarder en breekt soms, plastic is minder esthetisch en beschadigt sneller). Het toont ook aan dat het aantal hergebruiken cruciaal is: onder een bepaalde drempel vervuilt de herbruikbare verpakking meer dan sommige heel lichte wegwerverppakkingen als zij gerecycleerd worden.

Ik nodig je uit om op deze pagina te lezen hoe het bedrijfsmodel van L'Empoteuse dichte hergebruiklussen bevordert en zich aanpast aan verschillende bedrijfsstructuren.

Een ideaal van vermindering en lokale veerkracht

Dit is wat mijn bankier deed ineenkrimpen: ik kan me niet voorstellen dat ik mijn omzet tot in het oneindige zou verhogen. Sterker nog, het gebeurt zelfs heel vaak dat ik mijn dienst niet aanbied. Soms stel ik dat van mijn partners voor; soms empower ik de klant na een paar uur consultancy. Sommige hergebruiklussen werken goed in een gesloten circuit.

Wilt u herbruikbare verpakkingen adopteren en zelf schoonmaken? Doe het.

Ik zal je vergezellen, ik zal je adviseren, ik kan ze aan je verkopen, maar ik zal je niet verantwoordelijk houden elke keer dat de verpakking door de vaatwasser gaat. 

Waar het om gaat is dat in plaats van olie te hebben gewonnen, zand uit de oceanen te hebben gehaald of een boom aan de andere kant van de planeet te hebben gekapt, iemand ergens in België een spons en een druppel biologisch afbreekbaar wasmiddel neemt om een ​​pot schoon te maken. Het is voor ons ook een manier om onze toegevoegde waarden in België te behouden zonder ze te verplaatsen en te importeren.

"Maar dan", vraagt ​​meneer Gripsou mij zeer bezorgd, "Hoe ga je op termijn je omzet verhogen?" 
- Nou... Niet? De dag dat al het voedsel zijn herbruikbare verpakking en zijn herbruik lus heeft gevonden, zal ik uien in mijn moestuin gaan planten.